Người Pygmy
Người Pygmy hay còn gọi là người lùn hay người Píc-mê là những dân tộc, sắc tộc mà chiều cao thấp một cách khác thường; các nhà nhân loại học định nghĩa một người pygmy là thành viên một dân tộc có chiều cao trung bình của người nam trưởng thành dưới 150 cm (4 feet 11 inch).[1] Những dân tộc cao hơn một chút được gọi là "pygmoid" trong tiếng Anh.[2]
Thuật ngữ này thường gắn liền với những nhóm người tại Trung Phi, như người Aka, người Efé và người Mbuti.[3] Nếu thuật ngữ pygmy được dùng cho những nhóm người mà đàn ông trưởng thành cao dưới 1,55 mét (5 feet 1 inch), thì cũng có người Pygmy tại Úc, Thái Lan, Malaysia, quần đảo Andaman,[4] Indonesia, Philippines, Papua New Guinea, Bolivia và Brasil.[5]
Nguồn gốc
[sửa | sửa mã nguồn]Nhiều giả thuyết được đặt ra để giải thích vóc dáng nhỏ bé của người Pygmy. Một vài nghiên cứu đưa ra ý kiến rằng đây là do mức tia cực tím thấp trong rừng mưa.[6][7] Điều này có nghĩa là tương đối vitamin D có thể được tạo ra, và do đó giới hạn lượng calci lấy được từ thức ăn để phát triển xương, dẫn đến sự tiến hóa bộ xương nhỏ.[8]
Các cách giải thích khác gồm: sự thiếu thực phẩm trong môi trường rừng mưa, mức calci thấp trong đất, sự cần thiết khi di chuyển trong rừng rậm và sự thích nghi do sức nóng và độ ẩm.[9]
Châu Phi
[sửa | sửa mã nguồn]
Người Pygmy châu Phi gồm nhiều nhóm, sống rải rác tại Rwanda, Burundi, Uganda, Cộng hòa Dân chủ Congo, Cộng hòa Congo, Cộng hòa Trung Phi, Cameroon, Guinea Xích Đạo, Gabon, Angola, Botswana, Namibia và Zambia.[10] Đa số cộng đồng người Pygmy sống kiểu săn bắt-hái lượm không hoàn toàn, phụ thuộc một phần vào môi trường xung quanh. Họ giao thương với những nông dân sống lân cận để có được nông phẩm và một số thức ăn khác; không có nhóm nào sống sâu trong rừng và không có tiếp xúc với sản phẩm nông nghiệp.[10] Ước tính có từ 250.000 đến 600.000 người Pygmy cư ngụ trong rừng mưa Congo.[11] Không như các nhóm khác, người Twa sống ở hoang mạc hoặc đầm lầy.
Các nhóm
[sửa | sửa mã nguồn].png)
Có hơn một chục nhóm người Pygmy, có khi không liên quan đến nhau. Những nhóm nổi tiếng nhất là người Mbenga (Aka và Baka) tại tây lưu vực sông Congo, nói những ngôn ngữ Bantu và Ubangi; người Mbuti trong rừng mưa Ituri, nói ngôn ngữ Bantu và Trung Sudan và Twa tại vùng Hồ Lớn châu Phi, nói tiếng Rundi và tiếng Kiga.
Châu Á
[sửa | sửa mã nguồn]Negrito
[sửa | sửa mã nguồn]Các nhóm người Negrito tại Đông Nam Á (gồm người Batak và người Aeta tại Philippines, người Andaman tại quần đảo Andaman, và người Semang tại bán đảo Mã Lai) đôi khi được gọi là người Pygmy (đặc biệt trong những văn kiện cũ).
Chú thích và tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ Encyclopædia Britannica: Pygmy. Britannica.com. Truy cập 2011-10-11.
- ^ Pygmoid (people) – Britannica Online Encyclopedia. Britannica.com. Truy cập 2011-10-11.
- ^ “African Pygmies”.
- ^ The Semang by George Weber. Chapter 35: The Negrito of Malaysia Lưu trữ 2013-07-24 tại Wayback Machine.
- ^ Darwin's Children. The Economist. ngày 13 tháng 12 năm 2007
- ^ Becker, Noémie S.A.; Verdu, Paul; Froment, Alain; Le Bomin, Sylvie; Pagezy, Hélène; Bahuchet, Serge; Heyer, Evelyne (2011). “Indirect evidence for the genetic determination of short stature in African Pygmies”. American Journal of Physical Anthropology. 145 (3): 390–401. doi:10.1002/ajpa.21512. PMID 21541921.
- ^ Julian O'Dea (ngày 21 tháng 12 năm 2009). “Ultraviolet light levels in the rainforest”.
- ^ O'Dea, JD. Possible contribution of low ultraviolet light under the rainforest canopy to the small stature of Pygmies and Negritos. Homo: Journal of Comparative Human Biology, Vol. 44, No.3, pp. 284–7, 1994.
- ^ Short lives, short size – why are pygmies small? « Not Exactly Rocket Science.
- ^ a b Forest peoples in the central African rain forest: focus on the pygmies.
- ^ World Bank accused of razing Congo forests, The Guardian.